Сіңірілетін гидрооқшаулау — бұл бетон және тас конструкциялардың су өткізбеушілігін қамтамасыз етудің заманауи технологиясы, арнайы композициялар арқылы инъекция жасау негізінде жүзеге асады. Бұл материалдар бетон мен тастың құрылымына терең еніп, олардың компоненттерімен химиялық реакцияға түсіп, тесіктер мен микрошағыраңдарды толтыратын ериді мұздатылмайтын кристалдарды түзеді. Нәтижесінде конструкция су енуінен ұзақ мерзімді қорғанысқа ие болып, агрессивті орта әсеріне төзімділігі артады және пайдалану мерзімі едәуір ұзартылады.
Қазақстан жағдайында, температураның күрт ауытқулары, көктем-күз айларындағы ылғалдың жоғары деңгейі және мол жауын-шашын құрылыстық конструкцияларды ылғалдан қорғауда сенімді шешім ретінде сіңірілетін гидрооқшаулауды қолдану ерекше өзекті.
Сіңірілетін гидрооқшаулаудың негізгі міндеттері
Сіңірілетін гидрооқшаулау – құрылыстық конструкциялардың су өткізгіштігін жою және ылғал әсерінен зақымдалуын болдырмауға арналған заманауи технология. Ол жаңа құрылыс кезеңінде де, ескі ғимараттарды жөндеу мен қалпына келтіруде де қолданылады.
Сіңірілетін гидрооқшаулаудың негізгі міндеттері:
- Капиллярлық ылғалды бөгету. Материалдардың өриді құрылысында судың сіңуін тоқтатады.
- Микр жарықтарды жою. Судың өтетін ең ұсақ жарықтарын бүркеп, бітейді.
- Арматураның коррозиясынан қорғау. Бетон ішінде ылғал мөлшерін азайту арқылы болат арматураның тотығуын болдырмайды.
- Морозға төзімділікті арттыру. Құрылымдағы бос суды азайту арқасында мұзға қатып–жібіген циклдерге тұрақтылық береді.
- Тозуға төзімділікті жақсарту. Судың, тұздардың және агрессивті химиялық заттардың әсерінен материалдың бұзылу қарқынын төмендетеді.
Бұл технология негізінен судың үнемі жанасатын элементтерде тиімді: іргетастарда, жертөлелерде, бассейндерде, тазарту құрылыстарында.
Сіңірілетін гидрооқшаулаудың әрекет принципі
Сіңірілетін гидрооқшаулауда цемент, арнайы фракциялы кварц құм және активті химиялық қоспалар негізінде дайындалған қоспалар қолданылады. Конструкцияның бетінен немесе инъекция арқылы енгізілгеннен кейін қоспа капиллярлық сору немесе қысыммен терең еніп, материал ішінде тарайды.
Химиялық компоненттер кальций гидроксиді, бос әктен және бетон құрамындағы ерігіш тұздармен әрекеттесіп, ерімейтін кристалдық қосылыстар түзеді. Бұл кристалдар тесіктерді, капиллярлар мен микр жарықтарды толтырады.
Процесс материалдағы су мен белсенді қосылыстар барынша қатынасқанша жалғасады. Сондықтан сіңірілетін гидрооқшаулау «өзі-өзі емделетін» қасиетке ие – егер қайта ылғалданса, өңделген конструкция өздігінен тығыздала береді.
Сіңірілетін гидрооқшаулауды қолдану әдістері
Сіңірілетін гидрооқшаулауды конструкцияның жағдайы, зақымдалу сипаты мен пайдалану шарттарына қарай әр түрлі әдістермен қолдануға болады.
Негізгі қолдану тәсілдері:
- Бетон бетіне жағу. Дайын қоспа алдын ала ылғалдандырылған бетон бетіне щетка немесе шпатель көмегімен ысқылайды. Бұл жаңа конструкцияларды қорғау және профилактикалық өңдеу үшін қолайлы.
- Инъекциялық гидрооқшаулау. Арнайы қоспалар алдын ала жасалған тесіктер арқылы қысыммен енгізіліп, ішкі жарықтар мен қуысшаларды толтырады. Бұл әдіс ескі ғимараттарды жөндеу кезінде тиімді.
- Бетон қоспасына сіңіру. Бетон өнімдерін өндіру кезеңінде сіңірілетін қоспалар қосылып, материалдың ішкі су өткізбейтіндігін қамтамасыз етеді.
Әр әдістің өз ерекшелігі бар және ол белсенді ағындарды тоқтату, ескі бетонды қалпына келтіру немесе жаңа құрылыстарды қорғау міндеттеріне сәйкес қолданылады.
Негізді дайындау және жағу шарттарына қойылатын талаптар
Сіңірілетін гидрооқшаулауды қолданудың максималды әсерін алу үшін бетті дайындау мен материалды жағу шарттарын қатаң сақтау маңызды.
Бет кір, шаң, май, цементтік сүті және қоспаның сіңуіне кедергі келтіретін басқа да ластағыш заттардан толық тазартылуы тиіс. Негіз ылғалды болуы керек, бірақ тұйық су жоқ: ылғал химиялық реакцияларды іске қосуға қажет, ал артық су қоспаның негізге адгезиясына кедергі жасайды.
Жағу температуралық режимі әдетте +5–+30 °C аралығында болуы қажет. Төмен температурада реакция баяулайды, ал жоғарыда — судың булануы қоспаның қалыпты сіңуін тежейді.
Арнайы назар жарықтар, тігістер, швтар мен конструкциялардың қосылу аймақтарын мұқият өңдеуге аударылады — дәл осы жерлерде ылғалдың енуі ықтимал.
Сіңірілетін гидрооқшаулаудың артықшылықтары
Ұзақ мерзімділік. Қорғау құрылымның барлық қызмет ету мерзімі бойы қалпына келтіруді қажет етпей сақталады.
Артықшылықтары:
- Ұзақ мерзімділік. Қорғау құрылымның бүкіл қызмет ету мерзімі бойы қалпына келтіруді қажет етпей сақталады.
- Микрожарықтардың өзін-өзі емдеуі. Қайта ылғалданғанда құрылым ішінде бөгде орынды толтырып, беріктігін арттырады.
- Терең сіңірілу. Қорғау тек беткі қабатта ғана емес, материалдың ішкі құрылымында да әрекет етеді.
- Механикалық зақымға төзімділік. Қабыршақтағы аз ғана зақымдар болғанда да гидрооқшаулау тиімділігін жоғалтпайды.
- Экологиялық қауіпсіздік. Көптеген қоспалар зиянды заттар бөлмей, су өңдеу мен азық-түлік өнеркәсібінде қолдануға жарамды.
- Қолданудың қарапайымдылығы. Арнайы жабдықты қажет етпей, ескі де, жаңа да конструкцияларға жағуға болады.
Бұл сипаттамалар ылғалды қорғаудың сенімді, ұзақ мерзімді технологиясын талап ететін жауапты нысандар үшін проникациялық гидрооқшаулауды ерекше тартымды етеді.
Сіңірілетін гидрооқшаулауды қолданудағы типтік қателіктер
Қолдану технологиясын сақтамау немесе материалды дұрыс таңдамау гидрооқшаулаудың тиімділігінің төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Негізгі қателіктер:
- Бетті жеткілікті дайындамау. Ластанған немесе құрғақ негіз құрамы сіңуіне кедергі келтіреді.
- Құрамды дұрыс таңдамау. Әртүрлі сіңірілетін материалдар әртүрлі пайдалану шарттарына есептеледі (мысалы, ағып жатқан жерлерді жөндеуге арналған жылдам әрекет ететін арнайы құрамдар қажет).
- Нанесу температура режимін бұзу. Өте суық немесе ыстық бет реакция тиімділігін төмендетеді.
- Жаңа жағылған қабатты қорғамау. Жылдам кебу немесе қатып қалу кристалдану үдерісіне кедергі болады.
Максималды нәтижеге жету үшін өндірушінің нұсқауларына сәйкес әрекет ету және құрылыс нормаларын сақтау маңызды.
Қорытынды
Сіңірілетін гидрооқшаулау — бетон және тастан жасалған конструкцияларды ылғал мен агрессивті ортадан қорғаудың өте тиімді шешімі. Оны қолдану ғимараттар мен құрылыстардың қызмет ету мерзімін айтарлықтай ұзартып, жөндеу мен пайдалану шығындарын азайтып, нысандардың жалпы сенімділігін арттырады. Қазақстандағы құрылыс жағдайында, мұнда ауа-райы және гидрологиялық ерекшеліктер материалдардың суға төзімділігіне қатал талаптар қояды, сіңірілетін гидрооқшаулау конструкцияларды қорғаудың ең сұранысқа ие және негізделген әдістерінің бірі болып табылады.
