Шатыр жабындысы — бұл ғимараттың жоғарғы қабат жабыны үстінде орналасатын, жүріп-тұруға немесе жартылай жүріп-тұруға болатын кеңістікті қалыптастыратын конструкция. Оның негізгі мақсаты — тұрғын бөлікті шатырдан бөліп, ішкі кеңістікті климаттық әсерlerden қорғап тұратын шатыр асты қазықшасын (чердақты) жасау.
Шатыр жабындысы жылу және дыбыс оқшаулау қызметін қамтамасыз етіп қана қоймай, инженерлік желілерді орналастыруға және шаруашылық қажеттіліктерге ыңғайлы кеңістік жасайды. Архитектуралық идея мен эксплуатациялық талаптарға байланысты шатыр жабындысы жүріп-тұруға арналған, жартылай жүріп-тұруға арналған немесе жүре алмайтын түрге бөлінуі мүмкін.
Шатыр жабындысының негізгі функциялары
Шатыр жабындысы ғимарат құрылымында бірнеше маңызды міндетті атқарады, тұрмыстық жайлылық пен конструкцияның ұзақ мерзімділігін қамтамасыз етеді.
Шатыр жабындысының негізгі функциялары:
- Жылу оқшаулау. Шатыр жабындысы төбедегі жылу жоғалуын азайтып, жоғарғы тұрғын бөлмелерді суықтан қорғайды.
- Дыбыс оқшаулау. Шатыр астындағы ауа қабаты жаңбыр мен қардың шуын бәсеңдетеді.
- Су өткізбейтіндік. Конструкция тұрғын бөлмелерге ылғалдың енуін болдырмайды.
- Шатыр асты кеңістік. Қойма, инженерлік желілерді жүргізу немесе мансарда ұйымдастыру үшін қосымша алаң жасайды.
- Вентиляция. Шатыр жабындысы табиғи ауа айналымын қамтамасыз етіп, конденсаттың жиналуын болдырмайды.
- Шатырды қорғау. Шатыр жабындысы негізгі кровельдік қабатты ішкі жылу ағындарының әсерінен сақтайды.
Осы функциялар шатыр жабындысы арқылы үйде жылу мен ылғалды теңгерімді ұстап, жазда қызуды, қыста тоңуды болдырмауға мүмкіндік береді.
Шатыр жабындысының құрылымы
Шатыр жабындысы бірнеше деңгейлі конструкция болып табылады, оған жоғарғы қабаттың жабыны, жылу оқшаулағыш қабаттар, бу бөгет және төбе жабдығы кіреді.
Шатыр жабындысының негізгі элементтері:
- Жоғарғы қабаттың жабыны. Құрылымы армирленген бетон плиталарынан, ағаш балкилерінен немесе метал профильдерінен жасалады. Оған үстінгі қабатқа тақтайлар немесе OSB плиталар төселеді.
- Жылу оқшаулауы. Минералды жүн, полистирол көбік немесе эковата қолданылады. Оқшаулау балкилер арасында орналастырылып, үстіне бу бөгет пленкасы түсіріледі.
- Су өткізбейтіндік. Пленкалар мен мембраналар ылғалды конструкция ішіне енуден қорғайды.
- Жабдықтау материалы. Металл қаңқалары, керамикалық шатыр тақтайшалары немесе жұмсақ төбелік жабындар шатырық жүйеге орнатылады.
- Желдету арналары. Ауа айналымын қамтамасыз етіп, ылғалды жиналудан сақтайды.
- Қол жету жолы. Шатыр люктері мен баспалдақ сатылары шатырға ыңғайлы шығуды қамтамасыз етеді.
Шатыр жабындыларының қолдану түріне қарай түрлері
Өтуге арналған шатыр жабындысы
Толық бойымен жүріп-тұруға болатын кеңістік жасайтын жабынды. Мұндай шатырлар мансарда немесе қойма ретінде пайдаланылады. Өтуге арналған шатырда стеллаждар орналастырып, толыққанды бөлмелер ұйымдастыруға мүмкіндік бар.
Жартылай өтуге арналған шатыр жабындысы
Биіктігі шектелген, тек сақтау немесе инженерлік желілерді орналастыру үшін қолданылатын кеңістік. Әдетте техникалық мақсаттағы бөлме ретінде пайдаланылады, тұрақты жүріп-тұруға арналмаған.
Өтуге арналмаған шатыр жабындысы
Қабат жабыны мен төбе жабдығы арасындағы минималды кеңістік, тек желдету мен оқшаулау үшін қызмет етеді. Ондай шатырға тек люк арқылы шығуға болады, ал биіктігі жүріп-тұруға мүмкіндік бермейді.
Чердақ жабындысының артықшылықтары
Жылу оқшаулауы және энергия үнемдеу
Чердақ жабындысы тұрғын бөлмелер мен сыртқы орта арасында кедергі жасап, қыста жылу жоғалтуды азайтады, ал жазда бөлмелердің қызып кетуіне жол бермейді. Дұрыс оқшауланған шатыр үйді жылытуға және салқындатуға кететін шығынды төмендетеді.
Қосымша кеңістік
Өтуге арналған чердақтарды қойма немесе мансарда ретінде пайдалануға болады. Кеңістікті тиімді ұйымдастыру арқылы шатырды толыққанды тұрғын зонаға немесе шеберханаға айналдыруға мүмкіндік бар.
Шатыр жабдығының қызмет ету мерзімін ұлғайту
Чердақ жабындысы шатырды тұрғын қабаттан бөліп тұратындықтан, оның жылу жүктемесі төмендейді. Бұл температуралық ауытқуларға байланысты шатыр материалдарының жарықшақталуы мен деформациялануын болдырмайды.
Ылғал мен конденсаттан қорғау
Желдету тесіктері мен мұқият ұйымдастырылған гидрооқшаулағыш қабат ылғалдың жиналуына және конденсат түзілуіне жол бермейді, бұл әсіресе суық мезгілде өте маңызды.
Чердақ жабындысын жасау кезіндегі қателіктер
Жеткілікті оқшаулаудың болмауы
Оқшаулағыш қабат жеткіліксіз немесе үзілістері болса, «суық көпірлер» пайда болады. Нәтижесінде шатырық жабынында конденсат жиналып, саңырауқұлақ пен көгеру дамуына ықпал етеді.
Желдетудің болмауы
Желдетусіз чердақта ылғалды ауа қалады, бұл ағаш конструкциялардың және оқшаулаудың қызмет ету мерзімін төмендетеді.
Парооқшаулауды бұзу
Парооқшаулағыш пленканы дұрыс төселмесе, оқшаулаушы материал ішіндегі конденсат жиналып, оның тиімділігін кемітіп, ағаш элементтердің шіріп кетуіне себеп болады.
Материалдарды дұрыс таңдамау
Микроперфорациясы жоқ парооқшаулағыш материалдарды (мысалы, тығыз пленкаларды) қолдану табиғи желдетуді тежеп, ылғалдың тұрып қалуына әкеледі.
Чердақ жабындыларын қолдану
Жеке үйлер мен коттедждер
Жекеменшік құрылыс саласында чердақ жабындысы көбінесе мансарда қабатын ұйымдастыру немесе мезгілдік заттарды сақтау үшін қолданылады. Дұрыс оқшаулау арқылы чердақты жыл бойы пайдалануға мүмкіндік туады.
Көпқабатты тұрғын үйлер
Жоғары ғимараттарда чердақ жабындысы техникалық қабат қызметін атқарып, желдету жүйелері мен электр сымдарына қолжетімділікті қамтамасыз етеді.
Өнеркәсіптік және әкімшілік ғимараттар
Мұндай нысандарда чердақтар жиі техникалық бөлме ретінде пайдаланылады, онда кондиционерлеу жүйелері мен басқа да инженерлік коммуникациялар орналастырылады.
Қорытынды
Чердақ жабындысы — ғимараттың жылу және дыбыс оқшаулауын, сондай-ақ сыртқы климаттық әсерлерден қорғауды қамтамасыз ететін маңызды элемент. Өтуге, жартылай өтуге және өтуге арналмаған чердақ жабындылары әртүрлі міндеттерді орындайды, бірақ олардың бәрі дұрыс жобалау және сапалы оқшаулау талап етеді. Құрылыс нормаларын сақтау және заманауи материалдарды қолдану арқылы ұзақ мерзімді және ыңғайлы чердақ кеңістігін жасауға болады, ол үйдің қорғаны ғана емес, сонымен бірге пайдалы аймақ болып табылады.
