Рубероид — құрылыс саласындағы ең дәстүрлі әрі кеңінен қолданылатын рулонды гидрооқшаулағыш материалдардың бірі. Ол жеңіл еритін битуммен сіңдірілген шатыр картонынан жасалып, бір немесе екі жағынан қоспалар мен төсеніш қоспалары қосылған жоғары балқу нүктелі мұнай битумымен қапталады. Қолжетімді бағасы, төсеудің қарапайымдылығы және жақсы гидрооқшаулағыш қасиеттері sayesinde рубероид жеке және өнеркәсіптік құрылыстарда өз танымалдығын сақтап келеді.

Қазақстандағы құрылыс жағдайында ғимараттар мен құрылыстар кенет температура ауытқуларына, жел жүктемелеріне және агрессивті атмосфералық әсерлерге ұшырайтындықтан, рубероидты дұрыс қолдану конструкцияларды ылғалдан қорғаудың және олардың қызмет ету мерзімін ұзарудың маңызды элементі болып табылады.

Рубероидты өндіру технологиясы

Рубероидты өндіру бірнеше кезеңнен тұрады, олардың әрқайсысы материалдың соңғы қасиеттерін айқындайды:

  1. Подложка дайындау. Негіз ретінде тығыз талшықты құрылымға ие шатыр картондары қолданылады. Ол жыртылуға төзімді болуы және жақсы сіңіру қабілетіне ие болуы тиіс.
  2. Жеңіл еритін битуммен сіңдіру. Картон арнайы битум қоспаларымен сіңдіріледі, бұл материалға суды шағып кетірмейтін қасиет беріп, икемділігін арттырады.
  3. Қалың балқу нүктелі битуммен қаптау. Сіңдіруден кейін бетіне минералды толтырғыштармен (тараз, күл, тальк) модификацияланған тығыз битум қабаты жағылады.
  4. Төселіс қабатын себу. Механикалық зақымданулардан, күн сәулесінен қорғау және қызмет ету мерзімін ұлғайту үшін рубероидтың сыртқы жағына минералды себінді — құм, сланец немесе асбест крошкасы сеуіп қаптайды.

Осы көпқабатты құрылым арқасында рубероид икемділік, беріктік және сыртқы жағдайларға төзімділік қасиеттерін үйлестіреді.

Рубероидтың негізгі түрлері

Қазіргі рубероид тағайындалуына және конструкция ерекшеліктеріне қарай жіктеледі:

Шатыр рубероиды

Шатыр жабының жоғарғы қабатын жасауға арналған. Оның қанықтыру тығыз, қабаты берік және минералды себінді күшейтілген, ультрафиолеттің және механикалық зақымданудың алдын алады.

Шатыр рубероиды РК маркалы болып белгіленеді және жеке шатыр материалы ретінде немесе көпқабатты шатыр жүйелерінің құрамында қолданылады.

Подкладочный рубероид

Көпқабатты шатыр жабу кезінде төменгі қабат ретінде немесе уақытша гидрооқшаулау үшін пайдаланылады. Оның тығыздығы төмен және қорғаныс қабаты жұқа. Подкладочный рубероид РП маркаланған.

Оның негізгі міндеті — құрылыс немесе жөндеу кезеңінде конструкциялардың негізгі бөліктеріне ылғал енуін болдырмау.

Рубероидтың сипаттамалары мен қасиеттері

Техникалық сипаттамалары оның түрі мен негіз тығыздығына байланысты өзгерсе де, материалдың жалпы мынадай қасиеттері бар:

  • Ылғал өткізбейді. Битумды сіңдіру рубероидты суды дерлік ұстамайтын гидрооқшаулағыш кедергіге айналдырады.

  • Икемділік пен серпімділік. Материал негіздің ой-теңсіз беттеріне жақсы бейімделіп, күрделі шатырлар мен ерекше пішінді гидрооқшаулау жүйелерінде қолдануға мүмкіндік береді.

  • Оңай орнатылады. Рубероид оңай қиылып, рулонға оралып, жайылып төселеді, бұл күрделі техникасыз монтаждауға септігін тигізеді.

  • Қолжетімді. Төмен бағасы уақытша және тұрақты гидрооқшаулауда ең үнемді шешімдердің біріне жатады.

  • Температураға төзімді. Заманауи маркалары –40 °C-тен +80 °C-қа дейінгі диапазонда қасиеттерін сақтайды, бұл Қазақстанның әртүрлі климатында пайдалану үшін қолайлы етеді.

Дегенмен, рубероидтың механикалық зақымдарға қарсы төзімділігі салыстырмалы түрде төмен және ультракүлгін сәулеге ұзақ әсер еткенде қызмет мерзімі шектеулі болатынын ескеру қажет.

Рубероидты қолдану салалары

Рубероид құрылыс саласында кең ауқымды міндеттерді шешу үшін қолданылады:

Шатыр жұмыстары

Рубероидтың ең кең тараған қолданылу саласы — шатыр жабуды ұйымдастыру. Бір қабатты және көпқабатты жүйелерде рубероид ғимарат ішіне жауын-шашынның түсуін болдырмайтын гидрооқшаулағыш қабат ретінде қолданылады.

Қазақстандағы жеке құрылыс саласында рубероид көбінесе негізгі шатыр қабатын орнату аяқталғанға дейін уақытша жабу ретінде пайдаланылады.

Іргетастарды гидрооқшаулау

Рубероид ғимарат іргетастарының көлденең және тік гидрооқшаулауын ұйымдастыруда қолданылады. Ол бетон және кірпіш негіздерді капиллярлық ылғал көтерілуінен қорғайды және олардың қызмет мерзімін ұзартады.

Жертөлелер мен цоколь қабаттарды гидрооқшаулау

Жер асты суларының жертөле бөлмелеріне енуін болдырмау үшін рубероид бірнеше қабатпен төселеді және тігістер міндетті түрде жапсырылады.

Ағаш конструкцияларын қорғау

Рубероид ағаш еден жабындары мен лагтарын орналастыру кезінде подкладочный материал ретінде пайдаланылады, осылайша ағашты бетон мен ылғалдан қорғайды.

Уақытша жабындар

Құрылыс алаңдарында рубероид құрылыс материалдары, жабдықтар мен аяқталмаған конструкцияларды жаңбыр мен қардан уақытша қорғау үшін жиі қолданылады.

Рубероидты төсеу әдістері

Рубероидты төсеудің міндеттерге байланысты бірнеше технологиясы бар:

  • Салқын төсеу — ашық от қолданбай мастикалар мен механикалық бекіткіштер арқылы рубероидты бекіту.
  • Ыстық төсеу — газ баллондарын пайдалана отырып рубероидты негізге ысытып желімдеу. Бұл әдіс қабаттардың сенімді бекітілуі мен герметизациясын қамтамасыз етеді.
  • Көпқабатты төсеу — швтерді қабаттасып қаптау арқылы жалпы герметикалық қасиетті арттыру мақсатында шатыр мен гидрооқшаулауды бірнеше қабатпен төсеу.

Рубероидты төсеу кезінде температуралық шарттарды сақтау маңызды, әсіресе Қазақстанда, мұнда жазда температура +35 °C-тан жоғары, ал қыста –30 °C-қа дейін төмендеуі мүмкін. Ыстықта материал икемді, ал аязда сынғыш болады, бұл жұмыс технологиясын түзетуді қажет етеді.

Рубероидтың артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтары:

  • қолжетімді бағасы;

  • орнатудың қарапайымдылығы;

  • жақсы гидрооқшаулау қасиеттері;

  • түрлі климаттық жағдайларда пайдалану мүмкіндігі;

  • әмбебаптығы.

Кемшіліктері:

  • қызмет ету мерзімі салыстырмалы түрде қысқа (стандартты жағдайда 10–15 жыл);

  • механикалық зақымдарға төзімдігінің төмендігі;

  • ыстық төсеу кезінде өрт қауіпі;

  • ультракүлгін сәулелердің әсерінен қартаюға бейімділігі.

Сондықтан Қазақстанда рубероидты таңдағанда пайдалану сипаттамалары, өңірдің климаттық ерекшеліктері және уақытылы жөндеу мен ауыстыруға қажетті материалдардың қолжетімділігі ескерілуі тиіс.

Рубероидты Қазақстанның заманауи құрылысында қолдану перспективалары

Технологиялар дамып, жаңа рулонды және мембраналық материалдар пайда болғанына қарамастан, рубероид қолжетімділігі мен қолданудың қарапайымдылығына байланысты құрылыс саласында өзекті күйінде қалады. Ол әсіресе:

  • төмен және жеке құрылыс саласында;

  • шаруашылық құрылыстар мен уақытша нысандарды тұрғызуда;

  • шектеулі бюджет жағдайында гидрооқшаулау үшін.

Заманауи модификацияланған рубероид түрлері (мысалы, шынырубероид немесе битум-полимерлі материалдар) жақсартылған қасиеттерге ие болып, дәстүрлі рубероидқа қарағанда әлдеқайда ұзақ қызмет ете алады.

Қазақстанда, шалғай және қолжетімсіз аумақтарда гидрооқшаулауды қамтамасыз ету жиі қажет болғандықтан, рубероид түрлі климаттық және экономикалық жағдайларда конструкцияларды базалық қорғаныспен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.

Қорытынды

Рубероид — уақыт сынан өт­кен, миллиондаған шаршы метр шатыр және гидрооқшаулау жүйелерінің тәжірибесімен дәлелденген әмбебап құрылыс материалы. Оны дұрыс төсеу және уақтылы қызмет көрсету ғимараттарды ылғалдан сенімді қорғауды қамтамасыз етеді, бұл Қазақстанның климаттық жағдайында аса маңызды.

Рубероидтың өндіріс ерекшеліктерін, түрлерін, сипаттамаларын және қолдану технологияларын түсіну шатыр және гидрооқшаулау жұмыстарында материал таңдауда негізделген шешімдер қабылдауға ықпал етіп, құрылыс конструкцияларының ұзақ мерзімділігі мен сенімділігін қамтамасыз етеді.