Риштелер — төменгі биіктіктегі жұмыстарды орындауға арналған уақытша конструкция, ол косолкаларға, тіректерге немесе басқа опораларға төселетін платформадан тұрады. Олар құрылыс, жөндеу және ішкі әрлеу жұмыстарында ғимараттың қолжетімсіз бөліктеріне ыңғайлы әрі қауіпсіз қолжетімділік қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Риштелердің конструкциясы жұмыс биіктігіне, нысанның ерекшеліктеріне және қауіпсіздік талаптарына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Оларды ашық құрылыс алаңдарында да, қабырғалар мен төбелерді әрлеу кезінде интерьерде де қолданады. Риштелерді пайдалану биіктіктегі жұмыстардың тиімділігі мен қауіпсіздігін арттырады.
Риштелердің мақсаты мен қызметі
Риштелер құрылыс пен жөндеу жұмыстарында аса маңызды рөл атқарады, себебі олар биіктіктегі жұмыс аймағына ыңғайлы қолжетімділік береді. Бұл – уақытша конструкциялар, олар арқылы жұмысшылар кірпіш қалау, сылақ жағу, сүрту, шатыр монтаждау және фасадты әрлеу сияқты түрлі операцияларды қауіпсіз орындауға мүмкіндік алады.
Риштелердің негізгі қызметтері:
- Биіктіктегі қолжетімділік. Риштелер жерден қолжетімді емес биіктікте жұмыс жүргізуге арналған тұрақты платформа жасайды
- Қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Жоғары беріктігі бар жабындар мен қоршаулар жұмысшылардың құлау қаупін азайтады.
- Жұмыстың ыңғайлылығы. Кең платформа құрал–жабдықтар мен материалдарды жақын орналасуға мүмкіндік береді.
- Мобильділік. Кейбір риштелер доңғалақтармен жабдықталып, үлкен алаңдарда жылжымалы түрде қолдануға ыңғайлы.
- Универсалдылық. Риштелер құрылыс алаңдарында да, ішкі әрлеу жұмыстарында да қолданылады.
Жұмыс мақсатына байланысты риштелер стационарлы немесе жылжымалы, жеңіл не күшейтілген, биіктігі реттелетін немесе бекітілген түрде жасалуы мүмкін.
Риштелердің құрылымы және түрлері
Риштелердің конструкциясы биіктігіне, мақсатына және қолданылу шарттарына қарай әр түрлі болуы мүмкін. Негізгі элементтеріне жабын (тақтайша), тірек бағаналар, қапталдау қолдағыштары (қуаттылық үшін бүйірлік элементтер) және қоршаулар кіреді. Конструкция жұмысшылардың, құрал-жабдық пен материалдардың салмағын сенімді көтере алатындай беріктігі мен тұрақтылығына ие болуы тиіс.
Құрылымдық бағытталған риштелердің түрлері
Бағаналы риштелер
Тірек бағаналарға орнатылған ең қарапайым және кең таралған түрі. Төменгі жұмысты—2–3 метр биіктікте қабырғаларды әрлеу немесе монтаждау жұмыстарында қолданылады.
Қапталдау риштелері
Қабырғаға арналған қапталдау қолдағыштары—косольдар арқылы бекітіледі. Бұл қимыл-қозғалысқа төзімділік береді, көбінесе кірпіш қалау мен фасадты сылауда пайдаланылады.
Жылжымалы риштелер
Доңғалақтары бар, оңай қозғалыс жасай алатын конструкция. Әдетте алюминий профилі немесе болаттан жасалған. Қабырға сырлау, витраж орнату сияқты жұмыс алаңында жиі ауысуды қажет ететін жұмыстарға қолайлы.
Биіктігі реттелетін риштелер
Телескопиялық тіректермен жабдықталған, бұл жабынды биіктігін тез және дәл реттеуге мүмкіндік береді. Көпсатылы беттерде немесе шектеулі кеңістікте жұмыс істегенде өте тиімді.
Риштелерді жасауда қолданылатын материалдар
Риштелер әртүрлі материалдардан жасалады, олардың әрқайсысының өзіндік артықшылықтары мен ерекшеліктері бар:
- Ағаш риштелер. Жеңіл, жинап-қалыптастыруға ыңғайлы, бірақ ылғалды болдырмау үшін қорғаныс өңдеуді қажет етеді. Негізінен ішкі әрлеу жұмыстарына қолданылады.
- Металл риштелер. Болат не алюминийден жасалатын мықты, жүктемеге төзімді конструкциялар. Сырттағы құрылыс және жөндеу жұмыстарында таптырмайды.
- Комбинацияланған риштелер. Металдық каркасқа ағаш жабынды тақтайларды біріктіреді, осылайша беріктік пен қолайлылықтың оңтайлы үйлесімін қамтамасыз етеді.
Құрылыс жұмыстарына риштелерді пайдалану
Риштелер биіктіктегі жұмыстардың барлығында — құрылыс пен жөндеудің кез келген кезеңінде — кеңінен қолданылады. Олардың көмегімен еңбек өнімділігі артып, жұмысшылардың қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі.
Әрлеу жұмыстары
Сылақ жағу, бояу және монтаждау кезінде риштелер міндетті. Ішкі жұмыстарда жеңіл ағаш не алюминий риштелер, ал фасад жұмыстарына берік металл конструкциялар қолданылады.
Қалау жұмыстары
Кірпіш немесе блок қалау кезінде риштелер қалау деңгейінде жайлы жұмыс алаңын құрады. Жабынды тақталар материалдарды қолайлы қашықтықта ұстауға мүмкіндік береді, бұл қалау процесін жеделдетеді.
Шатыр жұмыстары
Шатыр жабындысын монтаждағанда, су өткізу жүйелерін орнатқанда және шатырды күтіп-жөндеуде риштелер қауіпсіздік талаптарына сай орнықты болу керек.
Монтаж және демонтаж
Терезе, витраж немесе есік орнатуда риштелер монтажшыларға жұмыс материалдарын биіктікте тұрақты ұстауға, құрал-жабдықтарды қол астында ұстауға мүмкіндік береді.
Риштелердің артықшылықтары мен кемшіліктері
Артықшылықтары:
- Биіктікте қауіпсіз жұмыс. Берік жаяу жабыны мен қоршаулар құлау қаупін азайтады.
- Көпфункционалдылық. Риштелер әрлеу, қалау және монтаждау жұмыстарында жарайды.
- Мобильділік. Қозғалмалы конструкциялар созылыңқы нысандарда жұмыс істеуді жеңілдетеді.
- Биіктікті реттеу мүмкіндігі. Белгілі бір тапсырмаларға икемдеу ұсынады.
Кемшіліктері:
- Жинау және демонтаждау қажеттілігі. Конструкцияны дайындауға уақыт кетеді.
- Салмақ пен көлем. Кейбір риштелерді тасымалдау және орнату қиын.
- Тұрақсыздық қаупі. Орнату технологиясы бұзылған жағдайда аударылып қалу ықтималдығы жоғарылайды.
Риштелерді орнатудағы қателіктер
Жабық бекітпеу
Риштелер тегіс емес немесе жұмсақ бетке сенімді бекітусіз қойылған кезде аударылып кетуі мүмкін. Арнайы тіреу табаналары немесе анкелер қолдану ұсынылады.
Жаяу жабынының артық жүктелуі
Құрылыс материалдарын шектен тыс орналастыру жүктемені асырып, деформацияға әкеледі. Қажетті жүктемені ескеріп, салмақты біркелкі бөлу маңызды.
Қоршаулардың жоқтығы
Биіктікте қоршауды орнатуды елемеу құлау қаупін тудырады және қауіпсіздік техникасын бұзады.
Қорытынды
Риштелер – биіктіктегі түрлі операцияларды орындаудағы қолайлылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ететін құрылыс элементі. Риштелерді таңдау жұмыстың сипатына, биіктігіне және пайдалану шарттарына байланысты. Орнату және пайдалану ережелерін сақтау жазатайым оқиғалардың алдын алуға және еңбек өнімділігін арттыруға көмектеседі.
