Нысан фасадын жөндеу — ғимараттың сыртқы қабырғаларының эксплуатациялық сипаттамаларын қалпына келтіруге, оның сыртқы көрінісін жақсартуға, ғимараттың ұзақ қызмет ету мерзімі мен энергия тиімділігін арттыруға бағытталған құрылыс іс-шараларының кешені. Фасад — ғимараттың «бет-бекесінен» бөлек, ішкі кеңістіктерді сыртқы ортаның әсерінен қорғайтын қоршаушы конструкциялардың ең маңызды элементі.
Қазақстанда климаттық жағдайлар қатты температура ауытқуларынан бастап мықты желдер мен мол жауын-шашынға дейін әркелкі болғандықтан, фасадты кәсіби деңгейде жөндеу ғимараттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, олардың қызмет ету мерзімін ұзартуда шешуші рөл атқарады.
Фасадты жөндеудің мақсаттары мен міндеттері
Фасадты жөндеу бірден бірнеше кешенді міндеттерді шешуге бағытталған:
- Сыртқы қабырғалардың ылғалдан, аяздан, ультракүлгін сәуледен және механикалық зақымданулардан қорғаныс қасиеттерін қалпына келтіру.
- Фасадтың әрлеу материалдары мен конструктивтік элементтерінің әрі қарай бұзылуын болдырмау.
- Ғимараттың сыртқы көрінісін жаңарту арқылы эстетикалық қабылдауды жақсарту.
- Жылуоқшаулау қабаттарын қалпына келтіріп, суық көпірлерді жою арқылы ғимараттың энергия тиімділігін арттыру.
- Ғимаратты қолданыстағы құрылыс нормалары мен қауіпсіздік талаптарына сәйкестендіру.
Фасадтың жағдайына және тапсырыс берушінің талаптарына қарай жөндеу жұмыстары косметикалық жаңартумен шектелуі немесе кешенді қалпына келтіру шараларын қамтуы мүмкін.
Фасадты жөндеу кезінде негізгі жұмыс түрлері
Фасадты жөндеу зақымдалу дәрежесіне және жоба талаптарына байланысты бір немесе бірнеше жұмыс түрлерін қамтуы мүмкін:
Жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары
Фасад беттерінің бүтіндігін қалпына келтіру: жарықтарды, сызаттарды, бүлінген жерлерді жою. Қажет болса зақымданған әрлеу материалдарын ауыстыру, несуші элементтерді нығайту, панельаралық тігістердің герметикалығын қалпына келтіру жүргізіледі.
Әрлеу материалын ауыстыру
Қатты тозған немесе моральдық ескірген фасадты толық немесе ішінара жаңарту. Қазіргі жобаларда ауыр цементті шпоннан жеңіл вентилирленетін фасадтарға немесе жылу оқшаулағыш қабаты бар декоративті штукатурка жүйелеріне көшу жиі кездеседі.
Қазақстанда әрлеу материалын таңдау аязға төзімділікке, ультракүлгін сәулеге және кенет температура ауытқуларына төзімділікке негізделеді.
Сәулеттік элементтерді жөндеу және қалпына келтіру
Декоративті элементтерді (карниздер, ліпнина, колонналар, молдингтер, порталдар) реставрациялау. Тарихи-мәдени мәні жоқ объектілерде визуалды бейнесін сақтай отырып заманауи аналогтарға толық ауыстыруға мүмкіндік бар.
Фасадтық сылақ және бояу жұмыстары
Барлық ақаулар жойылғаннан кейін фасадтық сылақ жаңартылады. Жаңа сылақ қабаттары жағып, фасадты бояу ғимаратты атмосфералық әсерден қорғайды және оған жаңарған сыртқы көрініс береді.
Қазақстанның оңтүстік және батыс өңірлеріндегі ғимараттар үшін ультракүлгінге төзімділігі мен икемділігі жоғары сапалы фасадтық бояуларды қолдану әсіресе маңызды.
Ағаш бұйымдарды жөндеу және ауыстыру
Терезе мен есік блоктарын жөндеу, ауыстыру немесе бояу жұмыстары жүргізіледі. Сапалы ағаш бұйым жылуоқшаулауды, герметиканы және дыбыс оқшаулауын қамтамасыз етіп, ғимараттың энергетика тиімділігіне тікелей әсер етеді.
Тарихи-қауіпсіздік маңызы жоқ ғимараттарда ескі ағаш терезелерді заманға сай металлопластик немесе алюминий конструкцияларына толық ауыстыруға болады.
Шатырды жөндеу және бояу
Шатыр фасадтың бөлігі болмаса да, оның сыртқы көрінісі мен техникалық жағдайы ғимаратты қабылдауға айтарлықтай әсер етеді. Фасад жөндеу кезінде шатыр жабындысын жаңарту немесе толық ауыстыру, металл элементтерін бояу, су ағызу жүйесін жөндеу жұмыстары жиі бір мезгілде жүргізіледі.
Фасадты жөндеу кезеңдері
Фасадты кәсіби жөндеу жұмыстары кезең-кезеңмен ұйымдастырылуды талап етеді:
1. Фасад күйін тексеру
Ең алдымен фасадты кешенді тексеру жүргізіліп, жарықтар, әрлеудің қабыршақталуы, несуші элементтердегі зақымдар, тігістердегі герметикалы қателіктер анықталады. Жылуоқшаулау және нығайту қабаттарының жай-күйі бағаланады.
Тексеру нәтижесіне сүйене отырып, қажетті жұмыстардың түрлері, көлемдері мен технологиялары көрсетілген жөндеу жоспары әзірленеді.
2. Жоба құжаттамасын дайындау
Фасад құрылымына елеулі араласуды талап ететін ғимараттар үшін жөндеу жобасы сызбалар, материал сипаттамалары және конструкцияларға түсетін жүктемелер есебі көрсетілген спецификациялармен бірге әзірленеді.
Қажет болған жағдайда, әсіресе тарихи-мәдени қорғалатын аймақта орналасқан ғимараттарда, жоба мемлекеттік органдарда келісіліп алынуы тиіс.
3. Дайындық жұмыстары
Дайындық жұмыстарына құрылыс леса́сын немесе фасад подъемниктерін орнату, қорғаныс экрандарын жасау және адамдар үшін қауіпсіз өту жолдарын ұйымдастыру кіреді.
Осы кезеңде ескі әрлеуді алып тастау, негізді тазалау және беттерді грунттау да жүргізіледі.
4. Негізгі жөндеу жұмыстарының орындалуы
Негізгі жұмыстарға фасад конструкцияларын қалпына келтіру, жаңа әрлеу материалдарының қабаттарын жағу, жылуоқшаулау жүйесін орнату (жоба талап етсе), жаңа ағаш бұйымдарды монтаждау және беттерді бояу кіреді.
Осы кезеңде фасадтың ұзақ мерзімділігін қамтамасыз ету үшін әр жұмыс түріне қойылатын технологиялық талаптарды қатаң сақтау аса маңызды.
5. Қорытынды жұмыстар және нысанды тапсыру
Негізгі жұмыстар аяқталғаннан кейін сапа бақылауы жүргізіліп, кішігірім кемшіліктер жойылады, құрылыс лесалары бөлініп, алаң тазаланады. Қажет болған жағдайда су ағызу және жылуоқшаулау жүйелері сынақтан өткізіледі.
Қорытынды тексерістен және тиісті құжаттарды рәсімдегеннен кейін нысан тапсырыс берушіге беріледі.
Фасадты жөндеудегі негізгі қателіктер және олардың салдары
Фасадты жөндеуде дұрыс емес тәсіл қолдану ауыр салдарға әкелуі мүмкін:
- Технологияны сақтамау жаңа жабынның тез бұзылуына әкеледі.
- Сәйкес емес материалдарды пайдалану фасадтың аязға төзімділігі мен су өткізбейтін қасиетін төмендетеді.
- Құрылыстық жарықтар мен деформацияларды елемеу облицовка элементтерінің құлау қаупін арттырады.
- Жылуоқшаулауды дұрыс ұйымдастырмау қабырғада ылғал жиналып, материалдардың бұзылуына әкеп соғады.
Профессионалды тәсіл осы қауіптерді болдырмай, ғимарат қызмет мерзімін ұзартуға және эксплуатация мен қызмет көрсету шығындарын азайтуға мүмкіндік береді.
Қазақстан жағдайындағы фасадты жөндеудің ерекшеліктері
Қазақстанның құрылыс компаниялары фасад жұмыстары кезінде мыналарды ескереді:
- Күшті температура ауытқулары — әр түрлі өңірлерде қыс пен жаз арасындағы айырмашылық 70 °C-қа дейін жетеді.
- Жоғары күн белсенділігі — УФ-төзімді бояулар мен сылақтарды қолдануды талап етеді.
- Жел мен құмды дауылдар — әсіресе батыс облыстарда әрлеу материалдарын күшейтілген бекітуді қажет етеді.
- Сейсмикалық белсенділік — оңтүстік өңірлерде фасадты жөндеу кезінде армирлеу және тұрақтылықты арттыру міндетті.
Осы факторларды жобалау және орындау кезеңінде ескеру ғимарат фасадтарын сенімді әрі ұзақ мерзімді қорғауды қамтамасыз етеді.
Қорытынды
Нысанның фасадын жөндеу — барлық кезеңінде сауатты тәсілді талап ететін күрделі әрі жауапты процесс. Жөндеу жұмыстарының сапасы ғимараттың сыртқы көрінісіне ғана емес, сонымен бірге оның агрессивті сыртқы ортаға тиімді қарсылығына да әсер етеді.
Қазақстанның әртүрлі климаттық жағдайлары мен ғимараттардың энергия тиімділігіне қойылатын өсіп келе жатқан талаптарын ескере отырып, фасадты кәсіби жөндеу құрылыс саласының тұрақты дамуының негізгі факторларының біріне айналуда.
Процесті дұрыс ұйымдастыру, заманауи материалдарды таңдау, технологияларды қатаң сақтау және жергілікті климаттық ерекшеліктерді есепке алу жоғары нәтижелерге қол жеткізуге, ғимараттардың ұзақ және қауіпсіз қызмет етуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
