Переруб — негізгі қамалмен бір уақытта салынған ішкі бөренелі немесе бруселі қабырға. Ол қалдықпен врубка арқылы жасалып, ғимаратты жеке бөлмелерге бөлетін ішкі бөліктерді құрайды. Мұндай конструкция дәстүрлі ағаш үй құрылысына тән болып, ғимаратқа қосымша қатаңдық пен тұрақтылық береді.

Переруб қолданылған қамал құрылымы «бесқабатты» деп аталады. Перерубтар ішкі қабырғаларды беріктігін жоғалтпай салуға мүмкіндік беріп, жүктемені біркелкі таратады. Классикалық ағаш сәулетінде бесқабатты үйлер Солтүстік және Орталық өңірлерде кеңінен қолданылған, өйткені оларды дәстүрлі түрде бөренеден тұрғызған.

Перерубтың тағайындауы мен қызметтері

Переруб ағаш үйлерде бірнеше маңызды қызмет атқарады. Ол тек аймақтарға бөлу элементі ғана емес, сонымен қатар ғимараттың тұрақтылығын қамтамасыз ететін конструктивтік бөлік болып табылады.

  • Қатаңдық пен тұрақтылық. Переруб үйге қосымша кеңістік қатаңдығын беріп, қисықтық пен жылжуды болдырмайды. Бұл ұзын ғимараттарда орталық бөлікті күшейту қажет болғанда аса маңызды.
  • Өңірлеу. Переруб ішкі бөлмелерді жасауға, тұрғын және шаруашылық аймақтарды бөлуге мүмкіндік береді. Бұл әсіресе орталық қабырғаға ие үйлер үшін өзекті.
  • Жылу оқшаулау. Бөренеден немесе брустан жасалған ағаш қабырға жылуды сақтап, бөлмелер арасындағы жылу жоғалуын азайтады.
  • Эстетикалық функция. Перерубтар интерьерде жиі көрініп тұрып, дәстүрлі ағаш сәулет стилін айқындайды.

Бесқабатты (пятистенок) құрылымының ерекшеліктері

Бесқабатты — ғимаратты екі бөлікке бөліп тұратын бір ішкі қабырғасы бар қамал түрі. Переруб сыртқы қабырғалармен бір мезгілде тұрғызылып, монолиттік конструкция түзеді.

Бесқабатты құрылымының негізгі ерекшеліктері:

  • Бірдей жинақтау. Ішкі қабырға негізгі қамалмен бірге врубка арқылы байланыс­тырылады, бұл бөренелердің мықты ұштастығын қамтамасыз етеді.
  • Қалдықпен врубка. Бөренелердің ұштары қабырға шеттерінен шығып тұрып, жылжымалығын болдырмайды және жылу оқшаулауын күшейтеді.
  • Оцилиндрленген бөрене мен брус­тан салуда жиі қолданылады. Бұл эстетикалық көрініс пен ұзақ қызмет мерзімін қамтамасыз етеді.
  • Орталық орналастыру. Переруб әдетте ғимарат ортасына қойылып, симметрия мен жүктемені біркелкі бөлуге ықпал етеді.

Перерубтардың артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтары:

  • Деформацияға төзімділік. Переруб қамал қаттылығын айтарлықтай арттырып, қисықтықтарды болдырмайды.
  • Сенімді ұштастыру. Қалдықпен врубка бөренелерді тығыз біріктіріп, суық ауаның енуін болдырмайды.
  • Тиімді аймақтау. Кеңістікті функционалдық аймақтарға оңай бөлуге мүмкіндік береді.
  • Эстетикалық тартымдылық. Дәстүрлі ағаш құрылыстың үйлесімді стилін айқындайды.

Кемшіліктері:

  • Еңбекқорлықтың жоғары болуы. Врубка орындау шебер ағаш ұстаның жоғары біліктілігін талап етеді.
  • Шикізат шығыны. Ішкі қабырға болғандықтан ағаш ресурстары көбірек қажет.
  • Қайта жоспарлаудың шектеулілігі. Құрылыстан кейін перерубтың орнын өзгерту қиын.

Перерубтар үшін негізгі материалдар

Перерубтарды жасау үшін келесі материалдар қолданылады:

  • Оцилиндрленген бөрене. Классикалық ағаш үйлер мен қамалдар үшін жарамды. Жоғары беріктік пен жылу оқшаулау қасиетін қамтамасыз етеді.
  • Профильді брус. Монтажда жеңіл, саңылаусыз тығыз ұштастыруды қамтамасыз етеді.
  • Клеёный брус. Беріктік көрсеткіштері жоғары және еңбекті аз талап ететін, минималды шөгуге ие.
  • Қолмен қырқылған бөрене. Жоғары жылу тиімділігі бар дәстүрлі материал, бірақ дәл пішіндеуді қажет етеді.

Брус пен бөрененің артықшылықтары:

  • Беріктік пен ұзақ қызмет мерзімі. Ағаш дұрыс өңделген жағдайда онжылдықтар бойы өз қасиеттерін сақтайды.
  • Табиғи материал эстетикасы. Ағаш қабырғалар жайлылық сыйлап, ауылдық стильді айқындайды.
  • Жақсы жылу оқшаулауы. Брус пен бөрене жылуды сақтап, жылытуға жұмсалатын шығынды азайтады.

Ағаш материалдарының кемшіліктері:

  • Шөгуге сезімталдық. Құрылыстан кейін өлшемдердің өзгеретінін ескеру қажет.
  • Өңдеуді талап етеді. Ағаш антисептикалық өңдеу мен ылғалдан қорғауды қажет етеді.

Перерубтарды тұрғызудағы қателіктер

Жоспарлаудағы негізгі қателіктер:

  • Түйіндерді жеткілікті нығайтпау. Врубка қалдықсыз жасалған кезде саңылаулар мен жылу жоғалу пайда болады.
  • Қабырға биіктігін есептеудегі қателіктер. Теңсіз шөгу қисықтық пен жарықтардың пайда болуына әкелуі мүмкін.
  • Орналастыруды дұрыс таңдамау. Переруб орталықтан ауытқыса, жүктеме тең бөлінбейді.

Монтаждағы қателіктер:

  • Өңдеудің сапасыздығы. Врубка бөренелердің тығыз жанаспауына, салқын ауаның енуіне және қаттылықтың төмендеуіне әкеледі.
  • Тігістерді нашар герметизациялау. Бөренелер арасындағы саңылаулар жылу оқшаулауды төмендетіп, конопатканы қажет етеді.
  • Жиналу технологиясын бұзу. Бөренелер дұрыс үйлеспегенде қабырға уақыт өте деформацияланады.

Перерубтарға күтім жасау

Перерубтардың беріктігі мен эстетикасын сақтау үшін үнемі мына іс-шараларды орындау қажет:

  • Антисептиктермен өңдеу саңырауқұлақ пен жәндіктерден қорғау үшін.
  • Конопатка саңылауларды жапып, жылу оқшаулауды жақсарту үшін.
  • Жарықтар мен деформацияларды тексеру үнемі бақылау үшін.

Қорытынды

Перерубтар ағаш үйлердегі маңызды конструктивтік элемент болып, олардың беріктігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Переруб қолданылған бесқабатты қамал кеңістікті ұтымды аймақтау мен сенімді ішкі қабырғалар жасауға мүмкіндік береді. Дұрыс жоба жасау және врубканы сапалы орындау конструкцияның ұзақ мерзімділігі мен жайлы өмір сүру жағдайларын қамтамасыз етеді. Сәулеттік нормаларды сақтау және сапалы материалдарды пайдалану перерубтарды ағаш үй құрылысының ең тиімді шешіміне айналдырады.