Бетон – бұл бетон қоспасын қалыпқа келтіріп, қатайту арқылы алынатын жасанды тас тәрізді құрылыс материалы. Оның құрамына байланыстырғыш зат (көбінесе цемент), су, ірі және ұсақ толтырғыштар (қиыршық тас, гравий, құм) және материалдың қасиеттерін жақсартатын арнайы қоспалар кіреді. Бетон өзінің жоғары беріктігіне, ұзақ қызмет ету мерзіміне және әмбебаптығына байланысты құрылыс саласында кеңінен қолданылады.

Бетон түрлері мен жіктелуі

Бетон бірнеше белгі бойынша жіктеледі:

1. Мақсатына қарай

  • Құрылымдық бетондар – жүк көтеретін конструкцияларды (іргетас, қабырға, колонна, жабын) тұрғызу үшін қолданылады.
  • Арнайы бетондар – ерекше қасиеттерге ие, мысалы:
    • Жылуға төзімді – пештер мен каминдер құрылысында пайдаланылады.
    • Гидротехникалық – бөгеттер, каналдар, жер асты құрылымдарын салуға арналған.
    • Сәндік – әрлеу жұмыстарына, қасбеттерді қаптауға қолданылады.

2. Орташа тығыздығына қарай

  • Өте ауыр бетондар (> 2500 кг/м³) – атом энергетикасында және қорғаныс нысандарында (мысалы, баритті толтырғышпен) қолданылады.
  • Ауыр бетондар (1200–2200 кг/м³) – ғимараттар мен құрылыстарды салуда ең кең таралған түрі.
  • Жеңіл бетондар (600–1200 кг/м³) – жылу оқшаулау мен жеңіл конструкциялар үшін пайдаланылады (мысалы, керамзитбетон).
  • Өте жеңіл бетондар (< 500 кг/м³) – жылу оқшаулау қабілеті жоғары, көбіне энергия үнемдейтін құрылыста қолданылады (пенобетон, газобетон).

3. Байланыстырғыш затының түріне қарай

  • Цементтік бетондар – ең кең таралған түрі, барлық құрылыс түрлерінде қолданылады.
  • Гипстік бетондар – әрлеу жұмыстарына пайдаланылады.
  • Полимербетондар – химиялық және механикалық әсерлерге жоғары төзімділікке ие.

4. Қысуға беріктігіне қарай

Бетон маркасы оның жүктемеге төтеп беру қабілетіне байланысты анықталады.

  • Ауыр бетондар: М100, М150, М200, М250, М300, М400, М500, М600, М700, М800.
  • Жеңіл бетондар: М25, М35, М50, М75, М100, М150, М200, М300, М400.

Бетон қайда қолданылады?

  • Тұрғын және өндірістік құрылыс – іргетас, қабырғалар, жабындар, колонналар.
  • Жол құрылысы – тротуарлар, көпірлер, әуежай жабыны.
  • Гидротехникалық нысандар – бөгеттер, су қоймалары, жер асты коммуникациялары.
  • Сәндік элементтер – қасбеттік панельдер, шағын архитектуралық формалар.

Бетон – бұл әртүрлі қасиеттері мен түрлерінің арқасында кең ауқымды құрылыс міндеттеріне сай келетін, ұзақ қызмет етуі мен сенімділігімен ерекшеленетін негізгі құрылыс материалы.