Асбест – бұл серпентиндер немесе амфиболдар тобына жататын табиғи минерал, талшықты құрылымға ие. Ол ерекше қасиеттерімен ерекшеленеді: жоғары беріктік, отқа төзімділік және химиялық әсерлерге қарсы тұру қабілеті. Өте жіңішке талшықтарға бөліну мүмкіндігіне байланысты, асбест құрылыс пен өнеркәсіп салаларында кеңінен қолданылған.
Асбестің қасиеттері мен артықшылықтары
Асбест өзін ерекше қасиеттерінің арқасында кеңінен қолданылатын материалға айналдырды:
- Жоғары термотөзімділік – жанбайды және өте жоғары температураға төтеп береді, сондықтан отқа төзімді материалдарда қолданылады.
- Беріктік пен ұзақ қызмет ету мерзімі – асбест талшықтары тозуға төзімді, бұл бұйымдардың қызмет ету мерзімін ұзартады.
- Химиялық тұрақтылық – қышқылдар, сілтілер және агрессивті орта әсерінен бұзылмайды.
- Электрооқшаулағыш қасиеттері – электр жабдықтарын оқшаулау үшін қолданылады.
- Иілгіштік пен жеңілдігі – әртүрлі пішін мен қалыңдықтағы бұйымдарды оңай жасауға мүмкіндік береді.
Асбест қайда қолданылады?
Бұрын асбест әртүрлі салаларда кеңінен қолданылған:
- Құрылыс – асбестцементті құбырлар, шатыр материалдары (шифер), жылу оқшаулағыштар өндірісінде.
- Отқа төзімді бұйымдар – қорғаныс костюмдері, өртке қарсы перделер, термотөзімді төсемелер.
- Өнеркәсіп – тежеуіш төсемелер, тығыздағыштар, сүзгілер, жылу оқшаулағыш материалдар.
- Электротехника – кабельдер мен сымдарға арналған оқшаулағыш материалдар.
Шектеулер мен қауіпсіздік
Асбест көптеген артықшылықтарына қарамастан, денсаулыққа қауіпті деп танылған. Ол микроскопиялық талшықтар бөле алады, ал олар тыныс алу жолдарына еніп, ауыр ауруларға себеп болуы мүмкін. Сондықтан көптеген елдерде асбестті қолдануға шектеу қойылған немесе ол мүлде тыйым салынған. Құрылыс саласында оның орнына минералды мақта мен керамикалық талшықтар сияқты қауіпсіз баламалар пайдаланылады.
Асбест – ерекше қасиеттерге ие бірегей материал. Алайда оны қолдану барысында денсаулыққа төнетін қауіптерге байланысты қатаң бақылау талап етіледі.
